حوزه علمیه زینبیه(س) سراوان

حضرت أبي ابراهيم، امام كاظم (ع) به هشام از لقمان حكيم چنين نقل مي كند كه لقمان به فرزندش فرمود: يا بني ! نّ الدّنيا بحر عميق قد غر ق ف يه عالم كثير و لتكن سفينتك ف يها تقوي الله (1). در درياي عميق دنيا، عدّه زيادي غرق شده اند. تنها غواصان آگاه به تقوايند كه بدون غرق، به عمق اين دريا رفتند و گوهر دينداري استخراج كرده اند؛ چون دنيا،تجارتخانه اولياء است(2)، چه اينكه مزرعه آخرت است(3).
طبق نقل مرحوم كليني در دهه اوّل ماه رجب و طبق نقل مرحوم شيخ در تهذيب در دهه آخر ماه رجب؛ باب الحوائج لي الله مسموماً شهيد شد. در بيست و هفتم رجب سال قبل وجود مبارك امام هفتم را به زندان بغداد بردند و بيست و پنجم ماه رجب سال بعد جنازه مطهرش را مسموماً از زندان بيرون آوردند.
تحليل حجاب خود بيني خلق با خداي سبحان
در دعاي 27 رجب امام كاظم (ع)
روزي كه وجود مبارك أبي ابراهيم (ع) را به زندان بغداد مي بردند، يعني روز بيست و هفت رجب، روز مبعث؛ دعائي خواندند، كه اين دعا در كتاب هاي دعا و در دعاي روز بيست و هفت رجب هست؛ اين دعا مال يك انسان مجاهد نستوه است. در فرازها و بخش هائي از اين دعا آمده است كه: خدايا ! من مي دانم و معتقدم:كأنّك لا تحتج ب عن خلق ك لا ان تحجبهم الاعمال دونك و قد عل مت انّ افضل زاد الرّاح ل ل يك عزم ا راده يختارك ب ها و قد ناجاك ب عزم الا راده قلب ي(4). خدايا ! تو محجوب نيستي، تو نور السّموات و الأرض(5) هستي. گناه تبهكاران نمي گذارد كه تو را ببينند؛ بين تو و خلق تو، خود بيني خلق حاجب است. اگر مردم گناه نمي كردند، تو را مي ديدند؛ نه تو را مي فهميدند!
گناه باعث مي شود اگر خدا هم به آن نحو أعلي تجلّي كند، باز گنهكار او را نبيند !! ظهور خدا در قيامت به مراتب بيش از ظهور خدا در دنياست؛ ولي عدّه اي در همان قيامت هم از شهود خدا محرومند: نّهم عن ربّ ه م يؤمئ ذ لمحجوبون(6). امام كاظم (ع) عرض مي كند: حجابي كه نمي گذارد مردم خدا را ببينند، همان گناه مردم است.
مناجات خالصانه قلبي با خدا، ره توشه سفر انسان به سوي معبود
بعد عرض مي كند: خدايا ! هر كسي كه به سوي تو سلوك و رحلتي دارد، يك توشه راهي لازم دارد؛ سفر بدون ره توشه ممكن نيست و من مي دانم بهترين زاد و توشه اين سفر مناجات قلبي و خالصانه با توست. اراده خالصانه است كه فقط تو مراد آن مريد باشي و ديگر هيچ: و قد عل مت انّ افضل زاد الرّاح ل ل يك عزم ا راده يختارك ب ها. با يك اراده فولادين شكست ناپذير،فقط تو را طلب كند، نه غير تو را ! و تو را هم براي غير نخواهد؛ اين را من مي دانم. خدايا ! من با اين اراده به زندان مي روم.
هم صغراي قياس را بيان كرد، هم كبراي قياس را بيان كرد، هم مقدّمه استدلال را. در آن مقدّمه استدلال فرمود: پرده ندارد خدا ! تنها پرده اي كه نمي گذارد ما خدا را با چشم جان ببينيم، گناه ماست. او كه:لا تدر كه الابصار و هو يدر ك الابصار و هو اللّطيف الخبير(7)؛ اگر كسي آلوده نباشد، او را با چشم جان مي بيند؛ اين مقدّمه بحث. بعد عرض كرد: مسافر بدون ره توشه نمي شود و بهترين زاد راه مناجات خالصانه با توست؛ اين كبراي قياس. من هم خدايا ! با اين اراده به زندان بغداد مي روم. قد عل مت انّ افضل زاد الرّاح ل ل يك عزم ا راده يختارك ب ها؛ آنگاه عرض كرد: و قد ناجاك ب عزم الا راده قلب ي.
پاسخ امام كاظم (ع) به فريب كاري س ندي بن شاهك
در اهداي كفن
وقتي هم كه بدن مطهرش مسموم شد و خواستند با آن جوّ آلوده اين پيكر پاك را از زندان بيرون بياورند؛ برخي از مورّخين نقل كرده اند قبل از شهادت آن حضرت، س ندي بن شاهك معروف كه در قتل او هيچ دريغي نداشت، به امام هفتم عرض كرد: من يك كفني دارم، به شما تقديم مي كنم. اوكه در كشتن وليّ الله بي باك است، مي خواهد با يك پارچه مسأله را حل كند. طبق اين نقل وجود مبارك أبي ابراهيم(ع) فرمود: نحن اهل ب يت مهور ن سائ نا و حجّ صرورت نا و اكفان موتانا م ن طاه ر اموال نا و ع ند ي كفن ي(8). فرمود: ما يك خانداني هستيم كه اگر اوّلين بار كساني بخواهند مكه بروند، از پاك ترين مال خود به مكه مي روند؛ مهريه همسرهاي آنها از مال پاك است، مال آلوده را مهريه قرار نمي دهند، مال غير مخمّس و مال آلوده به مهريه، مصداقي براي و شار كهم ف ي الاموال و الاولاد(9) خواهد بود. فرمود: مهريه همسران ما از مال حلال خالص خود ماست و كفن مرده هاي ما هم از پاك ترين مال هاي خود ماست و من كفن حلال و پاك دارم وبا اين بيان، دست س ندي بن شاهك را بست ! وجود مبارك أبي ابراهيم با اين وضع جهان را بدرود گفت و مقام شامخ ولايت را به وجود مبارك ثامن الحجج، علي بن موسي الرّ ضا المرتضي (ع) سپرد.
چگونگي شكست « عقل » در مصاف با هواهاي نفساني
وجود مبارك امام كاظم (ع) به هشام بن حكم كه از شاگردان بنام آن حضرت است، وصاياي معروفي دارد كه مرحوم كليني (ره) آن را نقل كرده؛ يكي از آنها اين است كه: هشام ! من اظلم نور تفكّر ه او نور ف كر ه ب طول امل ه و محا طرائ ف ح كمت ه ب فضول كلام ه و اطفأ نور ع برت ه ب شهوات ه، فكأنّما اعان هواه علي هدم عقل ه و من افسد عقله فقد افسد عليه دينه و دنياه (10). اين وصاياي وجود مبارك امام كاظم نسبت به هشام بن حكم يك رساله عميقي است. بسياري از بزرگواران اهل حكمت و كلام اين رساله را شرح كرده اند. اگر مراجعه بفرمائيد، بهره هاي فراواني مي توان از متن و شروح برد.
يكي از آن جمله هاي نوراني اين است: اگر كسي چراغ فكرش را، نور فكرش را با آرزوي هاي طولاني تيره كند، و اگر كسي آن حكمت هاي ظريف خود را با حرف هاي زائد و بي اثر محو كند و اگر نور عبرت گيري خود را با شهوات نفساني خاموش كند، هوس و هواي خود را كمك كرده است كه در جنگ دروني، عقل را شكست بدهد. چون اين مصاف و جنگ، در جبهه جهاد دروني بين هوا و عقل است. اگر كسي اين كارها را بكند، مثل اين است كه هوس خود را كمك كرده است در شكست عقل و اگر كسي عقل خود را شكست بدهد؛ نه دنيائي براي او مي ماند، نه آخرت !
ما اميدواريم ذات أقدس له به بركت اين خاندان، آن توفيق را به ما بدهد كه ما عقل را بر هوا غالب كنيم و تقواي الهي را كه بهترين ره توشه و زاد راه قيامت است، فراهم بكنيم !
فرازي از بيانات حضرت آيت الله جوادي آملي (مدظلّه العالي)
در خطبه هاي نماز جمعه قم به مناسبت سالگرد شهادت امام موسي كاظم (ع) ـ 17/ 10/ 1372 و22/ 8/ 1377
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(1) الكافي/ 1/ 16 ـ ك تاب العقل و الجهل (2) نهج البلاغه/ حكمت 131
(3) عوالي اللآلي/ 1/ 267 (4) اقبال الاعمال/ 678
(5) نور/ 35 (6) مطففين/ 15
(7) انعام/ 103 (8) مستدرك الوسائل/ 2/ 231
(9) اسراء/ 64 (10) الكافي/ 1/ 117
به نقل از روزنامه کیهان